อาการสำลักขณะหรือหลังให้อาหารสายยางอาการสำลัก (Aspiration) เป็นภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายที่สุดที่อาจเกิดขึ้นขณะหรือหลังให้อาหารทางสายยางค่ะ การที่อาหารหรือน้ำย่อยไหลเข้าสู่ปอดอาจทำให้เกิด ปอดอักเสบจากการสำลัก (Aspiration Pneumonia) ได้ ผู้ดูแลจึงต้องสังเกตอาการเหล่านี้อย่างใกล้ชิด:
🚨 อาการสำลักขณะหรือหลังให้อาหารทางสายยาง
อาการสำลักสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งแบบเฉียบพลันและแบบค่อยเป็นค่อยไป ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนที่ต้องได้รับการแก้ไขทันที:
1. อาการเฉียบพลัน (สังเกตได้ทันที)
ไออย่างรุนแรง: ผู้ป่วยไออย่างรุนแรงและทันทีทันใดขณะที่กำลังได้รับอาหาร
หายใจติดขัด: ผู้ป่วยมีอาการหายใจลำบาก หายใจเร็ว หรือหายใจมีเสียงดังผิดปกติ (เช่น มีเสียงครืดคราด)
ภาวะขาดออกซิเจน: สีผิวของผู้ป่วยเปลี่ยนเป็นสีเขียวคล้ำ หรือเขียวอมม่วง (Cyanosis) โดยเฉพาะบริเวณริมฝีปากและเล็บ
คลื่นไส้/อาเจียน: อาเจียนอย่างรุนแรงจนนำไปสู่การสำลัก
2. อาการแฝงหรือตามมาภายหลัง (บ่งชี้ว่ามีการสำลักเกิดขึ้น)
อาการเหล่านี้มักเกิดขึ้นหลังให้อาหารเสร็จไปแล้ว และเป็นสัญญาณของการติดเชื้อในปอด:
มีไข้สูง: มีไข้ที่ไม่ทราบสาเหตุ โดยเฉพาะ 12–24 ชั่วโมงหลังเกิดเหตุการณ์
เสียงเปลี่ยน: เสียงแหบ เสียงเปียก หรือมีเสียงกลั้วน้ำลาย (Wet/Gurgly Voice) ขณะพูดหรือไอ
เสมหะมาก/สีเปลี่ยน: มีเสมหะมากขึ้นอย่างผิดปกติ และอาจมีสีเหลืองหรือสีเขียว
หายใจเร็วผิดปกติ: อัตราการหายใจเพิ่มสูงขึ้น
ความตื่นตัวลดลง: ผู้ป่วยซึมลง หรือตอบสนองช้าลง
⚠️ การจัดการเมื่อสงสัยว่าสำลัก
หากสังเกตเห็นอาการสำลักหรือสงสัยว่าอาหารเข้าสู่ปอด ให้ดำเนินการทันที:
หยุดให้อาหารทันที: ปิดจุกสายยางทันทีเพื่อหยุดการไหลของอาหาร
จัดท่าให้ถูกต้อง: จัดผู้ป่วยให้นอนตะแคง (ถ้าทำได้) เพื่อช่วยให้ของเหลวระบายออกจากปากและจมูกได้ง่าย ป้องกันการไหลเข้าสู่ปอดเพิ่มเติม
ตรวจสอบการหายใจ: ประเมินว่าผู้ป่วยยังหายใจได้หรือไม่
แจ้งบุคลากรทางการแพทย์: แจ้งแพทย์หรือพยาบาลทันที เพื่อทำการประเมินและให้การรักษาต่อไป (อาจจำเป็นต้องดูดเสมหะหรือให้ยาปฏิชีวนะ)
